Obecnie na rynku znajduje się wiele gatunków i odmian serów różniących się wyglądem, smakiem, sposobem opakowania oraz właściwościami dietetycznymi, w zależności od receptur i sposobów wyrobu. Duży wpływ na jakość, smak i gatunek serów mają warunki klimatyczne oraz specyficzne właściwości mleka, z którego wyprodukowano sery.
Ser ementalski
Ser ementalski pochodzi ze Szwajcarii. Produkcja serów tego typu z uwagi na ich walory smakowe rozwinęła się powszechnie prawie w całej Europie i w krajach zamorskich, mających odpowiednie warunki klimatyczne i hodowlane. W Polsce sery szwajcarskie produkuje się przeważnie w pasie przykarpackim z ośrodkiem w południowej części Śląska. Sery typu ementalskiego produkuje się u nas w dwu rodzajach: pełnotłuste i tłuste. Mają one charakterystyczny kształt i wygląd. Uformowane są w duże kręgi o ciężarze 70 kg. Średnica powierzchni górnej kręgu wynosi około 70 cm, wysokość około 14 cm. Prawidłowo ukształtowana skórka jest cienka, gładka, bez zmarszczeń, mocna i jędrna. Dopuszcza się jednak lekką chropowatość oraz nieznaczne uszkodzenia i skazy na skórce. Przy prostopadłym przekroju w odległości 3 cm od skórki występują w miąższu sera charakterystyczne oczka regularnie rozmieszczone, o kształcie owalnym, wielkości dużej czereśni. Konsystencja masy jest elastyczna. Miąższ ma barwę jednolitą, jasnożółtą w całej masie. Smak i zapach sera jest przyjemny, słodkawy, delikatnie orzechowy, może być również lekko pikantny i nieco kwaskowaty.
Ser warmiński
Produkowane od niedawna w Polsce sery warmińskie znajdują uznanie odbiorców dzięki cechom smakowym. Mają one kształt prostopadłościanów o bokach nieco zaokrąglonych. Ciężar jednej sztuki wynosi około 4,5 kg. Skórka sera jest gładka, elastyczna, pokryta powłoką z parafiny lub z tworzywa sztucznego. W miękkim i elastycznym miąższu sera widoczne są oczka podłużne, wielkości ziarna jęczmienia. Miąższ ma barwę żółtawą, jednolitą w całej masie. Ser ma łagodny lub lekko pikantny, kwaskowaty smak. Sery produkowane są w dwu rodzajach: pełnotłuste i tłuste.
Ser gouda
Ser gouda jest powszechnie znanym na międzynarodowych rynkach gatunkiem sera holenderskiego. Ma on kształt niskiego cylindra o bokach lekko wypukłych i nieco zaokrąglonych krawędziach. Średnica jego wynosi 30-35 cm; wysokość – 11-12 cm. Ciężar jednej sztuki waha się od 8 do 12 kg. Skórka typowa dla serów holenderskich jest elastyczna, gładka, bez uszkodzeń zewnętrznych, o barwie żółtej. Oczka serów dojrzałych rozmieszczone są w miąższu równomiernie i dość rzadko. Sam miąższ jest elastyczny i jednolity w całej masie. Ser ma typowy łagodny smak orzechowy. W młodych serach dopuszcza się słabo wyczuwalny posmak i zapach kwaskowaty, w serach starszych — lekko pikantny. W Polsce produkuje się dwa rodzaje serów typu gouda: pełnotłusty i tłusty.
Ser edamski
Ser edamski – podobnie jak ser gouda — jest znany w handlu międzynarodowym jako typowy ser holenderski. W naszym kraju produkuje się dwa gatunki serów edamskich: pełnotłusty i tłusty. Ser edamski formowany jest najczęściej w główki kuliste, lekko spłaszczone, o ciężarze od 1,8 do 2,5 kg. Średnica główek wynosi 14-17 cm. Skórka sera zabarwiona jest zwykle na kolor wiśniowy. Powierzchnia skórki pokryta parafiną powinna być gładka i elastyczna. Rozmieszczenie oczek w miąższu jest dość równomierne. Średnica ich wynosi od 4 do 6 mm. Miąższ ma konsystencję elastyczną, jednolitą w całej masie, koloru słomy dojrzałej pszenicy. Ser edamski ma smak łagodny, delikatny, lekko kwaskowaty, bez obcych zapachów. Sery starsze mają smak pikantny. W Polsce produkowane są również sery edamskie w blokach, o wymiarach 12X13X30 cm, ważących około 5 kg, o skórce nie barwionej. Jakość i cechy smakowe tego sera są takie same jak sera produkowanego w główkach.
Ser trapistów
Sposób wyrobu i nazwa tego sera są pochodzenia francuskiego. Ser ten zaczęto wyrabiać w klasztorze trapistów w
miejscowości Port du Salut. Ser trapistów zyskał dużą popularność wśród konsumentów dzięki walorom smakowym i małym wymiarom wygodnym w handlu. Kształt sera przypomina niski, ucięty walec o bokach prostych i zaokrąglonych krawędziach. Wysokość jego wynosi około 7 cm, średnica – 15 cm. Zewnętrzne zabezpieczenie sera stanowi naturalna skórka powstała w czasie dojrzewania, pokryta równomiernie przylegającą warstwą parafiny. Skórka prawidłowo ukształtowanego sera jest gładka i elastyczna. Lekkie skazy, uszkodzenia skórki i warstwy ochronnej parafiny oraz nieznaczne deformacje nie dyskwalifikują jakości sera. W sprzedaży znajduje się ser tłusty i półtłusty. Ma on smak łagodny, kwaskowaty lub lekko pikantny. Dopuszcza się nieznaczne odchylenia od typowego smaku i zapachu. Po rozkrojeniu wewnątrz masy sera widoczne są dość równomiernie rozmieszczone nieregularnie owalne oczka, o średnicy ziarna pszenicy. Miąższ sera jest elastyczny o jednolitym zabarwieniu jasnożółtym.
Ser tylżycki
Ser tylżycki należy do serów najbardziej popularnych i rozpowszechnionych w Polsce oraz w krajach nadbałtyckich. Ma on specyficzny, pikantny smak, umiarkowanie słony. Ser ukształtowany jest w niski cylindryczny krąg o lekko owalnych krawędziach. Średnica jego wynosi około 25 cm, wysokość – 11 cm, ciężar jednostkowy – około,4,5 kg. W przekroju widoczne są niezbyt liczne nieco spłaszczone oczka. Miąższ sera w pełni dojrzałego o jest elastyczny, jednolity w swojej masie, o barwie żółtawej. Ser tylżycki produkowany jest w 3 rodzajach: pełnotłusty, tłusty i półtłusty.
Ser cheddar
Sery cheddar wytwarzane są masowo w Anglii i Ameryce. Są to sery twarde, bez oczek, o kwaskowatym smaku. Mają one kształt wysokich cylindrów. Ciężar ich wynosi 30 kg. Ser myśliwski Ser myśliwski ma kształt płaskiego cylindra. Ciężar jego wynosi około 0,5 kg. Skórka sera pokryta jest parafiną. VW miąższu sera występują drobne nieliczne oczka. Miąższ ma barwę żółtą, nieco ciemniejszą przy skórce. Ser odznacza ślą pikantnymi smakiem i zapachem wędzenia.
Ser salami
Ser salami różni się od innych serów owalnym wydłużonym kształtem cylindrycznym. Ciężar jednej sztuki wynosi około 1,2 kg, średnica — około 8 cm, długość – 25 cm. W Polsce produkcję tego typu sera zapoczątkowano w woj. rzeszowskim, mającym tradycje serowarskie. Produkowany jest w dwu gatunkach: pełnotłusty i tłusty. Konsystencja miąższu dobrze dojrzałego sera jest elastyczna, o zabarwieniu jednolitym, kremowym, z odcieniem żółtym. Skórka pokryta parafiną jest gładka, elastyczna. Dopuszcza się drobne skazy parafiny oraz lekkie spłaszczenia. Typowy smak serów salami jest łagodny, lekko kwaskowaty lub lekko pikantny, uwzględnia się jednak nieznaczne odchylenia od typowego smaku.
Ser liliput
Ser liliput ma kształt lekko spłaszczonej kuli, i jest niewielki; jego ciężar wynosi ok. 0,3 kg. Skórka sera jest pokryta zabarwioną na czerwono parafiną. Miąższ ma barwę kremową, jest miękki i elastyczny; występują w nim małe, nieliczne oczka. Smak sera jest łagodny. Polski przemysł mleczarski rozpoczął produkcję sera liliput w 1973 r.
